... και όμως γυρίζει
Σκεπτικό 1
Από το συνδυασμό διατάξεων των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1514 του ΑΚ συνάγεται ότι η γονική μέριμνα, η οποία περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, ασκείται από τους γονείς του. Είναι δε έννοια ευρύτερη της επιμέλειας, η οποία (επιμέλεια) περιλαμβάνει την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του.
Στην περίπτωση όμως διακοπής της συζυγικής συμβίωσης, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικής οίκος, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς και ανακύπτει θέμα της διαμονής των ανήλικων τέκνων, πλησίον του πατέρα ή της μητέρας τους, η δε ρύθμιση της γονικής μέριμνας αυτών γίνεται από το Δικαστήριο.
Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας ή μόνο της επιμέλειας, στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων των τέκνων και της προσφυγής τους στο Δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της ασκήσεως της γονικής μέριμνας του ανηλίκου είναι το αληθινό συμφέρον του τέκνου, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μια ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα.
Για την εξειδίκευση της αόριστης αυτής νομικής έννοιας δεν παρέχονται από το νομοθέτη εκ των προτέρων σταθερά προσδιοριστικά στοιχεία πέραν από το επιβαλλόμενο στον δικαστή καθήκον να σεβαστεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής -οικονομικής κατάστασης τους. Η μικρή ηλικία του τέκνου και το φύλο του δεν αποτελούν κυρίαρχο κατά νόμο στοιχείο για το προσδιορισμό του συμφέροντος του ανηλίκου αναφορικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή της ανάθεσης της επιμέλειας μόνο στον ένα ή τον άλλο από τους γονείς, γιατί η άποψη ότι η γονική μέριμνα των μικρής ηλικίας τέκνων πρέπει να ανατίθεται στη μητέρα τους λόγω του ότι έχουν ανάγκη της μητρικής στοργής και ιδιαίτερων περιποιήσεων , εξακολουθεί να ισχύει, κατά τις νεότερες ιατρικές παιδαγωγικές και ψυχολογικές έρευνες, μόνο για την πρώιμη βρεφική ηλικία, για την οποία αναγνωρίζεται βιοκοινωνικη υπεροχή στη μητέρα, ενώ για το μεταγενέστερο χρόνο αναγνωρίζεται ο σοβαρός ρόλος του πατέρα στην όλη διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων του τέκνου. Στη δικαστική συνεπώς κρίση καταλείπεται ευρύ πεδίο ώστε, αφού ληφθούν υπόψη όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, να καταλήξει σε ρύθμιση τέτοια, που να εξυπηρετείται καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, η καταλληλότητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγώγησης και της περίθαλψης του ανηλίκου τέκνου, και οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και τα τυχόν αδέλφια του.Για το σκοπό τούτο λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση τούτων (ΑΠ 121/2011, ΑΠ 414/2010, ΑΠ 1316/2009, ΑΠ 952/2007 Νόμος).
Η διάσπαση εξάλλου της έγγαμης συμβίωσης των γονέων, με συνεπακόλουθο τη διάσπαση της οικογενειακής συνοχής, κλονίζει σοβαρά την ψυχική υγεία ισορροπία του τέκνου, το οποίο αισθάνεται ανασφάλεια και επιζητεί στήριγμα. Οι μεταξύ των συζύγων δημιουργούμενες έντονες αντιθέσεις ενίοτε αποκλείουν κάθε συνεννόηση μεταξύ τους, αλλά και σε σχέση με τα τέκνα τους, τα οποία όχι σπανίως χρησιμοποιούνται ως όργανα για την άσκηση παντοειδών πιέσεων και την ικανοποίηση εκδικητικών διαθέσεων. Έτσι, υπό το κράτος της κατάστασης αυτής ο γονέας, ο οποίος αναλαμβάνει την επιμέλεια έχει, κατά την επιταγή του νόμου, πρόσθετα καθήκοντα και αυξημένη την ευθύνη της αντιμετώπισης των ως άνω ειδικών περιστάσεων κατά προέχοντα λόγο, κι αυτό προϋποθέτει την εξασφάλιση στο τέκνο κατάλληλων συνθηκών προσαρμογής. Το αποτέλεσμα όμως αυτό, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του τέκνου, κάθε άλλο παρά επιτυγχάνεται με την πλήρη αποξένωση του τέκνου από τον άλλο γονέα. Ήδη αυτή καθαυτή η ανάθεση της επιμέλειας στον έναν απόντος δυο γονείς, εκ λόγων αναγομένων στο συμφέρον του τέκνου, αποτελεί παρέκκλιση από την αρχή της ισότητας στο λειτουργικό τούτο δικαίωμα τους, το οποίο τίθεται υπό δικαστική ρύθμιση, παραβιάζονται δε και η αρχή αυτή και οι βασικοί κανόνες διαπαιδαγώγησης, που στηρίζονται στα πορίσματα της παιδικής ψυχολογίας, προς βλάβη του ανηλίκου, ενώ παράλληλα δυσχεραίνεται και η ρυθμιστική επέμβαση του Δικαστηρίου όταν το τέκνο περιάγεται σε στάση αρνήσεως ή αντιπάθειας έναντι του εταίρου των γονέων από πράξεις ή παραλήψεις εκείνου που έχει την επιμέλεια του (ΑΠ 1976/2008, ΝΟΜΟΣ).
Τέλος το Δικαστήριο που εκδικάζει την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατ’ άρθρο 692 παρ. 1 ΚΠολΔ, διατάζει τα ασφαλιστικά μέτρα, που κατά την κρίση του αρμόζουν σε κάθε περίπτωση και δεν έχει υποχρέωση να διατάξει το ασφαλιστικό μέτρο, που ζητείται.
Σκεπτικό 2
Από τις διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513 και 1514 Α.Κ., όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους με το άρθρο 17 του ν. 1329/1983, προκύπτει ότι η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού από τους γονείς. Η πολιτεία εμπιστεύεται στους γονείς το λειτούργημα της φροντίδας και ανατροφής των παιδιών, ως εκ του φυσικού δεσμού και της στοργής αυτών απέναντι στα τέκνα και παρέχει σ’ αυτούς, για το σκοπό αυτό, τις σχετικές εξουσίες ώστε να μπορούν να επιτελέσουν το έργο αυτό. Το περιεχόμενο της γονικής μέριμνας αναλύεται σε επί μέρους δικαιώματα, τα κυριότερα των οποίων είναι η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, η διοίκηση της περιουσίας του και η αντιπροσώπευσή του.
Σε περίπτωση διακοπής της συζυγικής συμβίωσης οπότε ανατρέπονται οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος και δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση των γονέων, ανακύπτει θέμα διαμονής των ανήλικων τέκνων μαζί με τον πατέρα ή τη μητέρα και ρύθμισης άσκησης της γονικής μέριμνας από καθένα από τους φορείς αυτής. Ο νόμος (άρθρο 1511 Α.Κ.) ορίζει σαν κατευθυντήρια γραμμή για τη ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων και προσφυγής στο δικαστήριο, το συμφέρον του τέκνου (βλ. ως προς τα κριτήρια προσδιορισμού του συμφέροντος του τέκνου Α.Π. 728/1990 ΕλλΔνη 32. 1233, Α.Π. 1019/1994 ΕλλΔνη 1995. 1065, ΕφΑθ. 5659/1994 ΕλλΔνη 1995. 1584, ΕφΑθ. 5870/1993 ΕλλΔνη 1995. 1583).
Το συμφέρον αυτό, εφόσον δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός από το νόμο, λαμβάνεται υπόψη υπό την ευρεία και γενική έννοια και για τη διαπίστωση της συνδρομής του εξετάζεται σε συνδυασμό προς όλα τα επωφελή και πρόσφορα για το ανήλικο στοιχεία και περιστάσεις. Σημαντικό στοιχείο κρίσεως πρέπει να θεωρείται η υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, η οποία επιμαρτυρεί την κοινή και κατά τεκμήριο αντικειμενική αντίληψη για το συμφέρον του τέκνου (βλ. Α.Π 728/1990 ο.π.). Μεγάλης δε σημασίας είναι η κατά το δυνατόν μικρότερη διατάραξη του μέχρι τούδε τρόπου ζωής του παιδιού, ώστε η δικαστική κρίση πρέπει να κατατείνει στη διαφύλαξη, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, του ψυχικού και συναισθηματικού κόσμου του παιδιού.
Στην περίπτωση που υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες των γονέων μετά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, καλό είναι η άσκηση της γονικής μέριμνας να ανατίθεται σε έναν από τους γονείς, ώστε το παιδί να έχει να κάνει με ένα πρόσωπο. Αν όμως το συμφέρον του τέκνου το επιβάλλει θα μπορεί το δικαστήριο να διατάξει διαφορετική ρύθμιση και κυρίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας και να αναθέσει μερικώς μόνο στον ένα γονέα την άσκηση αυτής, ως προς ορισμένο τομέα (ΕφΘεσ 1831/2014 Α΄ Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ).
Παρότι τα δυο προαναφερόμενα ΝΟΜΙΚΑ σκεπτικά φαίνονται ίδια το πρώτο καταλήγει σε απόφαση ανάθεσης της επιμέλειας (αποκλειστική) σε ένα γονέα (και αφαίρεσης αυτής της υποχρέωσης από τον άλλο) ενώ το δεύτερο κατανέμει την επιμέλεια από κοινού και στους δύο ανά 15ημερες σε κάθε γονέα.
Το πρώτο σκεπτικό στην απόφαση αντιφάσκει με το διατακτικό της και καταλήγει, παρά την παραδοχή του πραγματικού συμφέροντος του τέκνου, στην αποκλειστική ανάθεση της επιμέλειας για ακόμα μια φορά !!!
Το δεύτερο σκεπτικό στην απόφαση παραμένει συνεπές στο διατακτικό της και καταλήγει να κατανείμει την άσκηση της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου ( 13 μηνών ) μεταξύ των γονέων του στο γονέα που καθε φορά θα διαμένει το παιδί μαζί του και επιμερίζει χρονικά ανά 15 ημέρες σε κάθε γονέα.
Επομένως θα πρέπει να ξεπεράσουμε τις παρωχημένες συνήθειες και τα στερεότυπα του παρελθόντος που διαιωνίζουν την εικονική ανισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα και να συνειδητοποιήσουμε ότι τόσο επιστημονικά, όσο και πρακτικά και τα δύο φύλα είναι άξια, ικανά και αναγκαία να αναθρέψουν από κοινού τα παιδιά τους.
Κατά συνέπεια και συνεκτιμώντας περαιτέρω το Δικαστήριο και τα στοιχεία της σταθερότητας των συνθηκών ανάπτυξης των τέκνων, αλλά και με γνώμονα το αληθινό συμφέρον τους, η επιμέλεια των τέκνων πρέπει να διατηρηθεί κοινή προσωρινά/μόνιμα και στους δύο γονείς, καθόσον είναι κατάλληλοι προς τούτο και συμβάλλουν θετικά στην περαιτέρω ομαλή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, καθώς έχουν δημιουργήσει ομαλό και ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον στο χώρο του κάθε γονέα. Περαιτέρω ο τρόπος επικοινωνίας του γονέα που για το οριζόμενο χρονικό διάστημα δεν θα διαμένει μαζί του κρίνεται επωφελής για τα τέκνα, αν ληφθεί υπόψη ότι επιβάλλεται, για λόγους διατήρησης της προσωπικής τους σχέσης, φυσικής ανάγκης για αμοιβαία στοργή και αγάπη και ομαλής ψυχοσωματικής ανάπτυξης τους, και επιβάλλεται η τακτική επικοινωνία μαζί τους, όπως ορίζεται στον κοινό γονεϊκό προγραμματισμό ή όπως αποφασίζεται από το Δικαστήριο κατόπιν κρίσης των υποβληθέντων προτάσεων των γονέων και των εισηγήσεων ειδικών,προς τούτο,συμβούλων του Δικαστηρίου.
Οι προτάσεις του ΓΟΝ.ΙΣ. έχουν κατατεθεί και κατατίθενται κάθε χρόνο σε όλους τους Υπουργούς Δικαιοσύνης και αφορούν την τροποποίηση του οικογενειακού Δικαίου, την κοινή επιμέλεια ως κανόνα δικαίου ακόμα και στην περίπτωση Διαζυγίου για όλα τα παιδιά, την προστασία της παιδικής ηλικίας, την κάθετη αύξηση των παραβιάσεων στις αποφάσεις επικοινωνίας κ.α. Όλοι οι κ.κ. Υπουργοί αντιλαμβάνονται τα προβλήματα αλλά στα 10 αυτά χρόνια ελάχιστα έχουν κάνει ώστε να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση που οφείλεται στα κενά της τελευταίας τροποποίησης του οικογενειακού δικαίου(1983) που έμεινε στην μέση εδώ και 30 και πλέον χρόνια. Ακόμα και όταν έκαναν κάποια βήματα για διάφορους λόγους δεν ολοκληρώνονταν.
Η κοινωνία έχει αντιληφθεί ότι τελικά απο την υπάρχουσα κατάσταση κανείς γονιός ή παιδί δεν ωφελείται αλλά παρόλα αυτά κάνεις δεν τολμά να νομοθετήσει ώστε το παιδί να βγει από το επίκεντρο του θυμού, της οργής και της θλίψης που βιώνουν στην φάση του χωρισμού οι γονείς. Ευάλωτοι από την αδυναμία διαχείρισης των έντονων συναισθημάτων του διαζυγίου γίνονται εύκολα θύματα και συχνά μετατρέπονται για μεγάλα χρονικά από γονείς σε αντίδικους. Που και πού βρίσκονται κάποιοι δικαστές που βάζοντας ψηλά το λειτούργημα τους προστατεύουν τα παιδιά και δίνουν λύσεις με προτεραιότητα το συμφέρον του παιδιού και σύμφωνα με την ΔΣΔΠ.
Μέθοδοι όπως του cochem, του caffcass αλλά και του ΓΟΝ.ΙΣ έχουν παρουσιαστεί και αναλυθεί σε όλους τους Υπουργούς και είναι απολύτως εφικτοί και στην Ελληνική πραγματικότητα ακόμα και χωρίς οικονομικό κόστος.
ΔΣ ΓΟΝ.ΙΣ ΑΘΗΝΑΣ
Tο gonis.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να μην δημοσιεύουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το gonis.gr ουδεμία νομική ή άλλα ευθύνη φέρει.
