Με τον όρο μηχανισμοί προστασίας του παιδιού αναφερόμαστε στο σύνολο των κρατικών και ιδιωτικών θεσμών που έχουν στόχο την προστασία του παιδιού και της παιδικής ηλικίας σε όλες τις εκφάνσεις του βίου.
Στη χώρα μας εκτός από την υγειονομική περίθαλψη των παιδιών, και τους φορείς και Ιδρύματα Κοινωνικής Πρόνοιας, υπάρχουν Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων που λειτουργούν συμπληρωματικά με τις δικαστικές αρχές, ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία των ανηλίκων από εγκληματικές ενέργειες εναντίον τους, καθώς και ο Ν. 3500/ 2006 περί ενδοοικογενειακής βίας.
Εξάλλου, η εξακρίβωση των συνθηκών διαβιώσεως των παιδιών που οι γονείς τους ζουν χωριστά έχει ανατεθεί σύμφωνα με το Ν. 2521/1997 σε ειδικές δικαστικές κοινωνικές υπηρεσίες οι οποίες δεν έχουν ακόμη συσταθεί. Στην πράξη αναπληρώνονται από τις κοινωνικές υπηρεσίας προνοίας του Υπουργείου και των Δήμων. Οι υπηρεσίες όμως, οι οποίες είναι ήδη επιφορτισμένες με κοινωνικό και προνοιακό έργο καταβάλλουν πραγματικά φιλότιμες προσπάθειες, δεν είναι όμως επαρκής μηχανισμός αφού δεν έχουν ούτε το θεσμικό ρόλο ούτε τις ειδικές νομοθετικές εγγυήσεις.
Η Εισαγγελία Ανηλίκων εκτός από τις κυρίως ποινικές της αρμοδιότητες,αποτελεί μηχανισμό προστασίας των παιδιών μόνο σε περίπτωση που οι γονείς ασκούν κακώς και εις βάρος των συμφερόντων του παιδιού τη γονική μέριμνα, στην πράξη βεβαίως πολύ συχνά, και παρότι δεν ανήκει στις κατεξοχήν αρμοδιότητές της η Εισαγγελία ανηλίκων προσπαθεί να προστατεύει το δικαίωμα του παιδιού να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς. Όμως αυτό δεν είναι αρκετό.
Σήμερα στη χώρα μας δεν υπάρχει κανένας απολύτως θεσμός ή μηχανισμός που να προστατεύει το δικαίωμα του παιδιού να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του και να μη στερείται κανένα από τους δύο, ανεξάρτητα από το εάν οι γονείς ζουν μαζί ή όχι, δικαίωμα που είναι αναφαίρετο και αναγνωρίστηκε με τη Διεθνή Σύμβαση δικαιωμάτων του παιδιού του ΟΗΕ η οποία κυρώθηκε και τέθηκε σε ισχύ με το Ν 2101/1992. Το ζήτημα της ανυπαρξίας μηχανισμών κοινωνικών υπηρεσιών για την εφαρμογή των Διεθνών Συμβάσεων των δικαιωμάτων του παιδιού και την ανάγκη δημιουργίας σχετικών φορέων έχει τεθεί ήδη και μάλιστα από το Συνήγορο του Παιδιούστην από 21-1-2009 ημερίδα του Συλλόγου μας που έλαβε χώρα στην Αίθουσα Κωστής Παλαμάς του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα «Πέρα από τα φύλλα. Ζητήματα Ισότητας Γονέων στην Ανατροφή των Παιδιών»
Η ανυπαρξία ειδικών μηχανισμών και το κενό προστασίας των παιδιών μαζί με την ανάθεση της επιμέλειας αποκλειστικά στον ένα από τους δύο γονείςείναι έκδηλη στην καθημερινή ζωή και σε όσους βιώνουν τη διαδικασία ενός χωρισμού ή διαζυγίου με τα προβλήματα που δημιουργεί στα παιδιά τα οποία αναλύθηκαν επαρκέστατα από τους προηγούμενους ομιλητές.
Ο Σύλλογος ΓΟΝΙ.ΙΣ, ο οποίος αποτελεί και δίκτυο ΜΚΟ απαρτιζόμενο από εθελοντές, λειτουργεί ήδη στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του τοΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ (Σ.Ο.Σ.) εδώ και ένα χρόνο με στόχο την προστασία του δικαιώματος του παιδιού να μη στερείται κανένα από τους γονείς του. Εν όψει δε της προαναφερομένης απουσίας μηχανισμών προστασίας προωθεί ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ προς το σκοπό αυτό.
Παραθέτουμε συνοπτικά ορισμένες από αυτές
Α. Η μκο ΓΟΝ.ΙΣ με συντάκτες τον κ. Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο και την ομιλούσα, προτείναμε ως άμεση λύση το ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ, ένα ιδιωτικό συμφωνητικό δηλαδή με το οποίο οι γονείς συμφωνούν σε περίπτωση διαζυγίου ή διάσπασης της έγγαμης συμβιώσεως να ασκούν από κοινού την επιμέλεια των παιδιών ώστε να μη στερείται το παιδί κανένα από τους γονείς του. Επισημαίνουμε, διευκρινίζουμε και τονίζουμε ότι η λύση της συνεπιμέλειας επί διαζυγίου ή διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης και της χρήσεως του σχετικού συμφωνητικού είναι σύννομη και στηρίζεται στις υφιστάμενες διατάξεις του ΑΚ. Μάλιστα ήδη το σύμφωνο κοινής επιμέλειας έγινε δεκτό από την Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ Ισοκράτης και περιλαμβάνεται στα υποδείγματα δικογράφων. Εξάλλου με τη στήριξη του συλλόγου μας έχουν υπογραφεί αρκετά τέτοια ιδιωτικά συμφωνητικά και επ αυτών έχουν ήδη εκδοθεί δικαστικές αποφάσεις συναινετικών διαζυγίων.
Β. Στο ζήτημα της σχολικής εκπαίδευσης έχει ήδη εκδοθεί η υπ αριθμ Φ7/517/127893/Γ1/13-10-2001 Εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων με θέμα «Δικαιώματα των παιδιών μαθητών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση η είναι διαζευγμένοι και ο ένας από αυτούς δεν ασκεί την επιμέλειά τους» με την οποία εξασφαλίζεται η ενημέρωση και εν γένει συμμετοχή στη σχολική ζωή του παιδιού του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του παιδιού.
Γ. Εξάλλου έχουμε ήδη προτείνει τη δημιουργία μηχανισμού ιδιωτών δηλαδή σώματος κοινωνικών λειτουργών - δικαστικών επιμελητών αποτελουμένου από ιδιώτες πτυχιούχους κοινωνικούς λειτουργούς που θα αποκτήσουν την ιδιότητα του «δικαστικού επιμελητή οικογενειακού δικαίου» και θα υποβοηθούν στην επίλυση των προβλημάτων που τυχόν ανακύψουν κατά την εφαρμογή παραπάνω συμφωνητικού σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων αλλά και από την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων που αφορούν ζητήματα παιδιών και κυρίως αυτό της επιμέλειας και επικοινωνίας με το γονέα, δηλαδή θα βεβαιώνουν τις παραβιάσεις, θα συντάσσουν εκθέσεις θα κρατούν ιστορικό της υποθέσεως. Θεωρούμε ότι με τον προτεινόμενο αυτό μηχανισμό θα βοηθήσουμε τους γονείς στην άσκηση της συνεπιμέλειας και της επικοινωνίας, προς το συμφέρον των παιδιών. Βεβαίως οι ειδικοί αυτοί μπορούν να είναι και ψυχολόγοι ή σύμβουλοι και άλλες σχετικές ειδικότητες. Το σώμα αυτό είναι κατάλληλος μηχανισμός προστασίας των παιδιών στη διαχείριση των τόσο ευαίσθητων καταστάσεων των οικογενειακών σχέσεων.
Το ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ (Σ.Ο.Σ.), το οποίο λειτουργεί ήδη εδώ και ένα χρόνο με μεγάλη απήχηση σε άμεσα ενδιαφερόμενους αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο προσφέρει ενημέρωση από εθελοντές - ειδικούς του Κέντρου, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους εκπαιδευτικούς και νομικούς με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών σε περίπτωση που οι γονείς τους ζουν χωριστά. Δηλαδή ενημερώνουμε τους ενδιαφερόμενους για κάθε σχετικό ζήτημα στο διαζύγιο ή σε κάθε είδους διάσπαση του εγγάμου βίου ή σε περίπτωση τέκνων χωρίς γάμο των γονέων τους επιδιώκοντας τα παιδιά να μη στερούνται και να μην αποξενώνονται από τον ένα γονέα αλλά και οι δύο γονείς μαζί, ανεξάρτητα από το είδος των μεταξύ τους σχέσεων να ανατρέφουν τα παιδιά τους. Είναι πολύ ενθαρρυντικό, αλλά δείχνει το μέγεθος του προβλήματος και των αναγκών, το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι απευθύνονται στο Κέντρο καθημερινά για να εκθέσουν το πρόβλημά τους, να πάρουν ενημέρωση και να μεταφέρουν την αγωνία τους για την καθημερινότητα και τη ζωή των παιδιών σε τέτοιες περιπτώσεις.
Βεβαίως είμαστε εθελοντές και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να υποκαταστήσουμε την έλλειψη των κρατικών φορέων προστασίας. Ωστόσο στην περίοδο που διέρχεται οικονομικά η χώρα η ίδρυση τέτοιων μηχανισμών από το κράτος φαίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Θα έπρεπε λοιπόν να υπάρξει καιιδιωτική πρωτοβουλία εθελοντών σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς και με τους δήμους ώστε να υπάρξουν μηχανισμοί προστασίας των παιδιών και βεβαίως ο Σύλλογος ΓΟΝ.ΙΣ. και το ΚΕΝΤΡΟ Σ.Ο.Σ. είμαστε πρόθυμοι να συμμετάσχουμε σε κάθε τέτοιου είδους πρωτοβουλία.
* Το ανωτέρω κείμενο αποτελεί την απομαγνητοφωνημένη ομιλία της Κας Ελένης Μητσοπούλου στη Εκδήλωση-συζήτηση με θέμα: Ενεργοί γονείς,την 19-12-2011 στο Πολιτιστικό κέντρο "Αντώνης Σαμαράκης" στο Κερατσίνι.
Tο gonis.gr δημοσιεύει κάθε σχόλιο το οποίο είναι σχετικό με το θέμα στο οποίο αναφέρεται το άρθρο. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές και διατηρούμε το δικαίωμα να μην δημοσιεύουμε συκοφαντικά ή υβριστικά σχόλια όπου τα εντοπίζουμε. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας φέρει την ευθύνη των όσων γράφει και το gonis.gr ουδεμία νομική ή άλλα ευθύνη φέρει.
