Είναι κοινώς παραδεκτό ότι η αλληλεπίδραση των παιδιών και με τους δύο γονείς καθορίζει τη ψυχική ανθεκτικότητα τους (1) καθώς και την κοινωνική προσαρμογή τους (2) για όλη τους τη ζωή.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία όσον αφορά γάμους και διαζύγια (ΕΛΣΤΑΤ, ληξιαρχεία μητρόπολης και δήμων) κατά τα τελευταία 17 χρόνια ο μέσος όρος διάρκειας ενός γάμου είναι τα 8 έτη, οι σχέσεις συμβίωσης εκτός γάμου διαρκούν πολύ λιγότερο, ενώ η πλειοψηφία των οικογενειών σε διάσταση και διαζύγιο έχουν παιδιά κάτω των 6 ετών.
Το Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων του ΓΟΝ.ΙΣ λειτουργεί αδιάλειπτα από το 2011 (δέκα χρόνια μέχρι σήμερα) με κύριο μέλημα του την εξωδικαστική εξομάλυνση των σχέσεων των γονέων μεταξύ τους καθώς και τη διευκόλυνση των σχέσεων γονέων-παιδιών ανεξάρτητα από την οικογενειακή τους κατάσταση (εντός/εκτός γάμου, σύμφωνο συμβίωσης, διάσταση και διαζύγιο).
Διαθέτει από το 2011 τμήμα μεσολάβησης για τους γονείς το οποίο μετεξελίχθηκε σε τμήμα διαμεσολάβησης από το 2018 σύμφωνα με το νέο νόμο για τη διαμεσολάβηση (3 συμφωνητικό υπαγωγής στη διαμεσολάβηση) και διαθέτει τρεις έμπειρους στα θέματα οικογένειας διαμεσολαβητές εκ των οποίων ο ένας είναι νομικός.
Το Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων του ΓΟΝ.ΙΣ στελεχώνεται από εθελοντές ειδικούς (κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, παιδοψυχίατρος, παιδοψυχολόγος, σύμβουλοι ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικοί και νομικοί). Η λειτουργία του καθορίζεται από τον εσωτερικό κανονισμό όπως σε κάθε μονάδα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Το διεπιστημονικό τμήμα των εθελοντών λειτουργεί σε αγαστή συνεργασία σε όλα τα τμήματα που διαθέτει το Κέντρο
Τμήμα Διαμεσολάβησης
Τμήμα σύνταξης συμφωνητικού κοινής επιμέλειας και γονεϊκού προγραμματισμού ανατροφής τέκνων (parenting plan)
Τμήμα Διαχείρισης κρίσεων (διαχείριση θυμού, θλίψης, οργής, απώλειας, διαζυγίου και σύγκρουσης)
Τμήμα ψυχολογικής υποστήριξης πριν και μετά από το χωρισμό των γονέων
Τμήμα συμβουλευτικής ζεύγους γονέων
Τμήμα σεμιναρίων προσωπικής ανάπτυξης γονέων
Στην περίπτωση διαζυγίου ισχύουν τα εξής:
Οι γονείς οφείλουν να καταφύγουν ο καθένας με το δικηγόρο-εκπρόσωπο του σε ένα κοινό διαπιστευμένο διαμεσολαβητή που επιλέγεται από την ιστοσελίδα του υπουργείου δικαιοσύνης. Σκοπός της οικογενειακής διαμεσολάβησης είναι να οδηγηθούν οι γονείς μέσα σε κλίμα πολιτισμού στην εξωδικαστική λύση της σχέσης τους και μέσα σε ατμόσφαιρα συναίνεσης και ειρήνευσης να αποφασίσουν από κοινού τον τρόπο με τον οποίο θα συνεργαστούν έτσι ώστε τα παιδιά τους να συνεχίσουν να μεγαλώνουν ομαλά από ψυχοσυναισθηματική άποψη. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο οι δύο γονείς να είναι έτοιμοι να καταρτίσουν συνεργατικά ένα κοινό γονεϊκό προγραμματισμό ανατροφής τέκνων που θα ισχύει μέχρι της ενηλικίωσης των τέκνων και θα καλύπτει όλες τις βασικές ανάγκες των τέκνων τους. Το parenting plan στη συνέχεια ενσωματώνεται από τους δικηγόρους τους στο ιδιωτικό συμφωνητικό που θα αναφέρεται στην επιμέλεια, ανατροφή και διατροφή των τέκνων από τους γονείς τους. Το ιδιωτικό συμφωνητικό υπογράφεται από τους γονείς και τους δικηγόρους τους. Ο διαμεσολαβητής συντάσσει μαζί με τους δικηγόρους το πρωτόκολλο επιτυχούς διαμεσολάβησης το οποίο υπογράφουν όλες οι πλευρές (γονείς, δικηγόροι, διαμεσολαβητής). Το πρωτόκολλο επικυρώνεται στη συνέχεια από συμβολαιογράφο ή στο οικείο πρωτοδικείο.
Με τον τρόπο αυτό οι γονείς αποφεύγουν τη δικαστική σύγκρουση χωρίς να εκθέτουν τα παιδιά τους σε ανοικτές στο κοινό αίθουσες δικαστηρίων. Ταυτόχρονα μειώνονται τα έξοδα σε ψυχοφθόρες δίκες (προσωρινή διαταγή, ασφαλιστικά μέτρα, τακτική αγωγή, εφετείο, μηνύσεις, παραβιάσεις δικαστικών αποφάσεων, εισαγγελία ανηλίκων, κοινωνικές υπηρεσίες, αστυνομικά τμήματα).
Τι είναι το Parenting Plan / Γονεϊκός Προγραμματισμός ανατροφής τέκνου
Το Parenting Plan/Γονεϊκός προγραμματισμός ανατροφής τέκνου πρέπει να καλύπτει τις βασικές ανάγκες των παιδιών και να είναι διακριτές οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο κάθε γονέας. Για την κατάρτιση του είναι απαραίτητο οι δύο γονείς να συν-εργαστούν με κοινό στόχο τη συν-ανατροφή των παιδιών τους.
Το Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων του ΓΟΝ.ΙΣ διαθέτει εδώ και δέκα χρόνια τόσο την τεχνογνωσία όσο και έμπειρους εθελοντές ειδικούς που βοηθούν τους γονείς να συντάξουν το Parenting plan.
Για τη σύνταξη του Parenting plan οι γονείς οφείλουν να είναι ρεαλιστές και έτοιμοι για συν-εργασία ως καλοί συν-εργάτες για την ανατροφή των παιδιών τους. Το Parenting plan καλύπτει όλους τους τομείς ανατροφής και βασικές ανάγκες για την ανάπτυξη των παιδιών. Γιατί να το κάνω? Γιατί διαφορετικά θα αποφασίσει ένας ξένος (δικαστής) για το παιδί ποιο όνομα θα πάρει, που θα πάει σχολείο (ιδιωτικό ή δημόσιο), που θα μείνει, αν θα είναι χορτοφάγος ή όχι κ.λ.π.. (4)
Για την κατάρτιση του Parenting plan τα θέματα που πρέπει να συμφωνηθούν είναι:
Διαμονή τέκνου μέχρι ενηλικίωσης
Θέματα υγείας
Θέματα ασφάλειας
Θέματα μόρφωσης
Θέματα εκπαίδευσης/σχολείο
Θέματα συναναστροφών παιδιών με συνομίληκους
Θέματα καθημερινής ανατροφής
Θέματα βάφτισης/θρησκείας/ονοματοδοσίας
Θέματα που αφορούν κοινά αποκτήματα και εισοδήματα
Για την υγιή και ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, ο υπεύθυνος γονέας θα πρέπει να γνωρίζει και να καλύπτει τις βασικές ανάγκες του παιδιού (5)
α) Το παιδί πρέπει να γνωρίζει ότι δεν ευθύνεται για το χωρισμό των γονέων του
β) Να έχει το παιδί τη δυνατότητα να αναπτύξει και να διατηρήσει ανεξάρτητη σχέση με τον κάθε γονέα και να απολαμβάνει τη διαρκή φροντίδα και προστασία και των δύο γονέων.
γ) Να μη χρειάζεται να πάρει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου γονέα ούτε να βιώνει τη σύγκρουση των γονέων.
δ) Να διατηρεί άνετη και ασφαλή σχέση με τον κάθε γονέα χωρίς να χρειάζεται να συμμετέχει στη διαφωνία των γονέων.
ε) Να απολαμβάνει καθημερινή και σταθερή επαφή με τον κάθε γονέα.
στ) Να υποστηρίζεται οικονομικά από κάθε γονέα, ανεξάρτητα από το χρόνο που περνά με κάθε ένα από τους γονείς του.
ζ) Να βρίσκεται μέσα σε περιβάλλον ασφάλειας, επιτήρησης και φροντίδας με τον κάθε γονέα ή με όποιον τρίτο αναλάβει το καθήκον αυτό.
η) Να έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει και να διατηρήσει ουσιαστικές σχέσεις με το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον (παππούς, γιαγιά, θετοί γονείς, ετεροθαλή αδέλφια, θείοι, θείες και άλλοι συγγενείς).
Η σωστή ανατροφή των παιδιών δεν μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής σχέσης και παρεμβάσεις από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον (6).
Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως οι γονείς ωφελούνται περισσότερο στην περίπτωση που συνεργάζονται (7).
Για να σχεδιαστεί ένα Parenting plan/ γονεϊκός προγραμματισμός ανατροφής τέκνου απαιτείται ένας από κοινού σχεδιασμός και από τους δύο γονείς, άρα απαιτείται και μια σχέση αλληλοσεβασμού, συνεργασίας και αποδοχής της διαφορετικότητας του κάθε γονέα. Ομως μπορεί να σχεδιαστεί ετσι ώστε ακομα και σε συνθηκες εντονης διαφωνίας να μπορεί να εφαρμοστεί μεχρι να ξεπεραστούν τα οποια ζητήματα.
Κάθε οικογένεια έχει τις δικές της ανάγκες και τις δικές της ιδιαιτερότητες. Για αυτό και κάθε πρόγραμμα ανατροφής είναι εξατομικευμένο για κάθε οικογένεια.
Στην περίπτωση που σε πρώτη φάση οι γονείς διακατέχονται από οργή, θυμό και άρνηση συνεργασίας, η δεκαετής εμπειρία μας στο Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων του ΓΟΝ.ΙΣ αποδεικνύει ότι μπορούμε μέσα από τη διαδικασία της συμβουλευτικής υποστήριξης των γονέων να αντιστρέψουμε το κλίμα και οι γονείς να ακολουθούν το δρόμο της συνεργασίας προς όφελος των παιδιών τους και της δικής τους ισορροπημένης ζωής.
Ας μη ξεχνάμε ότι η Λύση βρίσκεται μέσα στο πρόβλημα (8).
Επιμέλεια, Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων ΓΟΝ.ΙΣ
1) Έρευνα τμήματος ψυχολογίας παν. Κρήτης 2016 Επαναληψημότητα γονεϊκού πρότυπου σε παιδιά διαζευγμένων γονέων
2) Δύο γονείς για την ανατροφή του παιδιού (Partnership parenting) by Pruett, Μετάφραση, έκδοση ΓΟΝ.ΙΣ
3) Συμφωνητικό υπαγωγής στη διαμεσολάβηση ΓΟΝ.ΙΣ
4) Δύο γονείς για την ανατροφή του παιδιού, Μετάφραση, έκδοση ΓΟΝ.ΙΣ
5) Όλη η αλήθεια για τα παιδιά και το διαζύγιο, εκδ. Πατάκη, Έμερυ
6) τμήμα ψυχολογίας ΕΚΠΑ, 2013
7) Έρευνες
8) Έρευνα 2006, Προύετ, Η.Π.Α., Κεφ.6 Δύο γονείς για την ανατροφή του παιδιού, μετάφραση, έκδοση ΓΟΝ.ΙΣ 2013
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ :
ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΓΟΝ.ΙΣ
ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΟΝ.ΙΣ
