«Οι γονείς μας δε θα χωρίσουν ποτέ! Κι ας λες, ότι η μαμά άφησε το μπαμπά. Εγώ δε σε πιστεύω!» (άρνηση)

«Μανούλα δε θα ξαναγυρίσει ο μπαμπάς στο σπίτι?» (φόβος, αβεβαιότητα)

«Φύγε! Σε μισώ! Εσύ φταις που έφυγε ο μπαμπάς από το σπίτι!» (θυμός)

«Μπαμπά, δεν την αγαπάς πια τη μαμά?» (λύπη)

«Αυτό το οχτάρι στα μαθηματικά, το πλήρωσα πολύ ακριβά! Αφού γύρισα στο σπίτι με τον έλεγχο, οι δικοί μου σκοτωθήκανε κι ο πατέρας μου έφυγε τσαντισμένος. Η πόρτα παραλίγο να ξεκολλήσει από το χτύπημα…» (ενοχή)

«Μπαμπά η μαμά όλο κλαίει. Κι όταν τη ρωτάω «γιατί», μου λέει: «άσε με τώρα, δεν είμαι καλά. Κάποια στιγμή θα συζητήσουμε…» Φταίει που προσπάθησα να κάνω μπάνιο το γάτο?» (ενοχή)

«Είδα στον ύπνο μου ότι με τσίμπησε ένα πελώριο φίδι που το λέγανε, Έλσα. Έλσα είναι μια πρώην φίλη της μαμάς, που η μαμά τώρα τη λέει «φίδι» κι ο μπαμπάς επιμένει ότι είναι πολύ καλή κοπέλα. Δεν ξέρω τι είναι, πάντως πρώτα τσίμπησε τη μαμά: γύρισα σπίτι από το σχολείο και την άκουσα να ουρλιάζει, κλαίγοντας: «το φίδι, εγώ τη φρόντιζα κι εκείνη μου την έφερε ύπουλα!». Μετά, τσίμπησε το μπαμπά κι αυτός πήγε στο εξωτερικό  -για να νοσηλευτεί ,μάλλον- και είναι εκεί ήδη δύο μήνες. Πρέπει να είναι πολύ σοβαρά, στην εντατική, γι’ αυτό δε μας έχει τηλεφωνήσει. Ε, τώρα τσίμπησε κι εμένα στον ύπνο μου και ξύπνησα κλαίγοντας…» (μεταβίβαση συναισθημάτων)

«-Πάμε σπίτι μου να λιώσουμε στο pro?
  -Και οι δικοί σου?
  -Η μάνα μου είναι εδώ και τρεις εβδομάδες στης γιαγιάς μου, στο νησί, για να τη φροντίζει, λέει, κι ο πατέρας έρχεται μόνο για ύπνο, γιατί έχει πολύ δουλειά. Βέβαια, τη γιαγιά μια χαρά την άκουσα στο τηλ. Κι ούτε πιστεύω, ότι υπάρχει δουλειά που να κρατάει ως τις δώδεκα κάθε βράδυ. Γραμμένο μ’ έχουν μάλλον και δε μου το λένε, για να μη στραβώσω». (αίσθηση εγκατάλειψης)

 

 Αυτές είναι μερικές γνώριμες σκέψεις των παιδιών, συνεπακόλουθες μιας επεισοδιακής ή μη απομάκρυνσης των γονιών τους.

Η άρνηση της αποδοχής της νέας πραγματικότητας αποτελεί την πρώτη αντίδραση του ψυχοσυναισθηματικού συστήματος των παιδιών, σε μια άγνωστη ως τότε συνθήκη. Και είναι απολύτως αναμενόμενο αν αναλογιστούμε ότι η συνειδητοποίηση της «νέας τάξης πραγμάτων», την οποία τα παιδιά υφίστανται ακουσίως, επιφέρει ιδιαίτερα δυσάρεστα συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φόβος, η λύπη, καθώς κι επονείδιστες ψυχικές καταστάσεις όπως είναι οι ενοχές, η ανασφάλεια, η αίσθηση εγκατάλειψης.

  Ως γεγονός ζωής και μάλιστα από τα πρώτα αγχογόνα σε σειρά κατάταξης, μαζί με το πένθος και τα σοβαρά προβλήματα υγείας, επαναπροσδιορίζει το πλαίσιο, στο οποίο τα παιδιά έχουν συνηθίσει να αναπτύσσονται και μάλιστα, συχνά, με τρόπο ιδιαίτερα βίαιο.

    Πέραν, λοιπόν, των γνωστών ζητημάτων που προκύπτουν:

τη διάλυση των εσωτερικών οικογενειακών σχέσεων,τη διάλυση της κοινωνικής και οικονομικής δομής της ίδιας της οικογένειας ως συστήματος, αλλά και των μελών της, έρχεται κι η πλήρης διάλυση των συναισθηματικών ερεισμάτων των μελών, με τα παιδιά να επωμίζονται το μεγαλύτερο ψυχικό βάρος και συχνά να «εκδραματίζουν» ή να σωματοποιούν το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα, το οποίο στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων προκύπτει από τις «κακές» σχέσεις του ζευγαριού και μεταγγίζεται αδυσώπητα στα παιδιά, τη στιγμή που παλεύουν να χτίσουν προσωπικές (νοητικές, συναισθηματικές, σωματικές) ισορροπίες, σχέσεις δεσμού με τους ίδιους τους γονείς, καθώς και με το στενό κι ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και κυρίως τη στιγμή που αρχίζουν να αναπτύσσουν το προσωπικό τους όραμα αυτοπραγμάτωσης κι αυτοεκπλήρωσης.

  Το πιο ανησυχητικό φαινόμενο, κατά τη γνώμη μου, παραμένει η ακατάσχετη μεταβίβαση συναισθημάτων από τους γονείς προς το παιδί. Συνήθως, η μεταβίβαση δε λαμβάνει χώρα μονόπλευρα, γεγονός το οποίο φέρνει το παιδί ενώπιον μιας τεράστιας σύγχυσης,  διπλών μηνυμάτων και έντονων ψυχικών συγκρούσεων. Η εμπιστοσύνη τους προς τους γονείς που ούτως ή άλλως έχει κλονιστεί χάνεται πια  ολοκληρωτικά… Το παιδί βρίσκεται μόνο, στο «μάτι του κυκλώνα»…

   Η αίσθηση που προκύπτει από το χωρισμό των γονιών, ιδίως όταν αυτό συμβαίνει διαμέσου συγκρουσιακών διαδικασιών, είναι καθοριστική (περισσότερο ή λιγότερο, ανάλογα με την ηλικία και το χαρακτήρα του παιδιού) για την μετέπειτα εξέλιξη του και τη διαμόρφωση τους ως ενήλικο άτομο. Βέβαια, δεν υπάρχουν εγχειρίδια αντιμετώπισης ανθρωπίνων προβλημάτων, ιδίως όταν πρόκειται για πολυεπίπεδα και πολυπαραγοντικά ζητήματα, όπως αυτό του χωρισμού των γονιών ενός ή περισσότερων παιδιού/-ών, οι διαδικασίες ενός διαζυγίου (νομικές, οικονομικές κ.α.) κι ό,τι αυτές επιφέρουν ή ο επαναπροσδιορισμός του καινούργιο οικογενειακού σχήματος και των νέων οικογενειακών ρόλων.

  Κρίνεται, λοιπόν σκόπιμο, οι γονείς, αναπτύσσοντας καλή συνεργασία, να προλαμβάνουν τις περαιτέρω δυσάρεστες για το παιδί επιπτώσεις. Κι αυτό, σαφώς δεν προκύπτει μαγικά!

Η σωστή ενημέρωση, η καλή συνεννόηση κι επικοινωνία των γονιών αναφορικά με τα ζητήματα του παιδιού, αλλά κυρίως η αποβολή της εγωιστικής, εκδικητικής κι ανακυκλωτικής του δυσάρεστου γεγονότος διάθεσης, είναι ίσως ορισμένοι ουσιαστικοί τρόποι αντιμετώπισης των νέων συνθηκών.

  Ο χωρισμός των γονιών είναι ήδη αρκετά «βαρύ φορτίο» για το παιδί. Εντούτοις, αν εκείνο εισπράττει  το ουσιαστικό ενδιαφέρον, τη φροντίδα και τη μέριμνα των γονιών αμφοτέρων θα μπορέσει αποτελεσματικότερα να αντιμετωπίσει τα αρχικά, δυσάρεστα συναισθήματα, να ανακτήσει την χαμένη εμπιστοσύνη στους γονείς και την αυτοπεποίθηση του -αφού θα του έχουν εμπράκτως αποδείξει, πως ό,τι και να συμβεί, εκείνοι το αγαπούν και το φροντίζουν- κι επιτέλους, να αφοσιωθεί στο όμορφο προσωπικό του ταξίδι προς την ωρίμανση, απερίσπαστο και προστατευμένο από τα…. «ανόητα προβλήματα των μεγάλων».


  Χρήσιμη Βιβλιογραφία

Martin Herbert (1998), Χωρισμός και Διαζύγιο, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

Μαρία Λουμάκου, Βασιλική Μπρουσκέλη (2010), Παιδί και Γεγονότα ζωής, Αρρώστια,  νοσηλεία, διαζύγιο, θάνατος Αθήνα: Gutenberg

Francoise Dolto (1997), Όταν οι γονείς χωρίζουν Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της Εστίας

Marsha and Kyle Pruett (2013), Δύο Γονείς για την Ανατροφή του Παιδιού, Αθήνα, ΜΚΟ ΓΟΝ.ΙΣ

 

Το παρόν συντάχθηκε για τον ιστότοπο του ΓΟΝ.ΙΣ  από τη Μυρτώ Αραβανή κοινωνική λειτουργό - εθελόντρια στο Κέντρο Στήριξης Οικογενειακών Σχέσεων ΓΟΝ.ΙΣ.

Το άρθρο   " Όταν τελικά…οι γονείς χωρίζουν…"  της Μυρτώ Αραβανή  Κοινωνικής Λειτουργού δημοσιεύεται στον ιστότοπο του ΓΟΝ.ΙΣ. για πρώτη φορά σήμερα  25/6/2014   με την γραπτή άδεια της συγγραφέως.