Φυσικά, και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που μαθαίνουν τον τρόπο να προσαρμόζονται στο ρόλο τους και ως εκ τούτου, να βοηθούν και τα παιδιά τους να προσαρμοστούν στη θέση του παιδιού και να την αποδεχτούν (2ο Πανελλήνιο Συνέδριο «ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ», 2012).
Θέτοντας τα όρια
Η γονεϊκή ιδιότητα είναι ένα ιδιαίτερο συνεχές έργο και άκρως σημαντικό στη ζωή ενός ανθρώπου. Ιδιότητα σημαίνει και όριο. Τα παιδιά αποδεδειγμένα έχουν διαίσθηση. Αν αντιληφθούν ότι οι γονείς τους είναι ανασφαλείς ως προς τα αισθήματα που τους δημιουργούν οι νουθετήσεις τους και χρειάζονται επιβεβαίωση, αφήνουν τον έλεγχο και τη διαχείριση των καταστάσεων στα ίδια τα παιδιά. Με άλλα λόγια δίνουν στα παιδιά τα ηνία για την ίδια τους την ανατροφή.
Επομένως, ο γονιός προκειμένου να αποσπάσει την επιβεβαίωση της αγάπης του παιδιού του, αναγκάζεται να υποχωρήσει και να του κάνει όλα τα χατίρια. Φοβάται την απόρριψή του (Σιμέλα Κολαγκελέ, Όρια και πειθαρχία). Μπορεί οι λέξεις «όρια» και «πειθαρχία» να παραπέμπουν σε παλιότερες και αυστηρότερες εποχές, αλλά όλοι οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι επιβάλλοντας ήρεμα και σταθερά την πειθαρχία, ουσιαστικά προστατεύουμε το παιδί μας. «Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα», με το γνωστό αυτό στίχο του Διονύση Σαββόπουλου παρατηρούμε πόσο έξυπνα είναι τα παιδιά.
Τα παιδιά σέβονται τον άνθρωπο που επικοινωνεί αληθινά μαζί τους και αντιστέκεται στις μηχανορραφίες τους. Τα παιδιά εκτιμούν τελικά το γονιό εκείνο που είναι σοβαρός και σταθερός, ακόμα και αν αντιδρούν πιο έντονα σε αυτόν. Αυτό γίνεται κατανοητό, αν σκεφτούμε ότι μεγαλώνοντας το παιδί και μετέπειτα στην εφηβική ηλικία, έχει ανάγκη από ένα γονιό σύμβουλο, υποστηρικτή και συνοδοιπόρο, ο οποίος δε θα είναι ανεμοδούρα, αλλά καθοδηγητής και δάσκαλος του. Η επιβράβευση ως παιδαγωγική μέθοδος Αξίζει να προστεθεί ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από συνεχή επιβράβευση, ήδη από τα πρώιμα στάδια της ζωής τους. Οι γονείς καλούνται να επαινούν τα παιδιά τους, χτίζοντας έτσι την αυτοεκτίμηση τους.
Στον αντίποδα, βρίσκονται οι γονείς εκείνοι που «πλημμυρίζουν» με επαίνους τα παιδιά τους, προκαλώντας με αυτό τον τρόπο το ναρκισσισμό των παιδιών. Επιπλέον, η παραπάνω συμπεριφορά έχει ως αποτέλεσμα την παραίτηση των παιδιών από οποιασδήποτε μορφής προσπάθειας, καθώς το παιδί λαμβάνει το μήνυμα ότι κάθε συμπεριφορά του είναι σωστή και αξιοσημείωτη, και ως εκ τούτου προβαίνει σε κάθε είδους συμπεριφορά, προσδοκώντας και λαμβάνοντας κάθε φορά ένα σίγουρο «μπράβο». Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί, ότι ο τύπος της επιβράβευσης σαφώς διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
Για παράδειγμα, ένα παιδί 2 ετών που μαθαίνει να πηγαίνει στην τουαλέτα μόνο του, δέχεται την επιβράβευση των γονέων του.Ένα παιδί 7 ετών δεν χρειάζεται μία τέτοια επιβράβευση, αντιθέτως κάτι τέτοιο θα το «μπλόκαρε» ή θα του δημιουργούσε μία μαλθακή συμπεριφορά. Οπότε καταλαβαίνουμε, ότι σε ένα παιδί 7 ετών μία «καίρια» επιβράβευση θα μπορούσε να είναι ο βελτιωμένος γραφικός του χαρακτήρας ή η κατανόηση που δείχνει όταν διαβάζουμε μαζί του ένα βιβλίο.
Συμπερασματικά, όλα είναι σε ηλικιακή, αναπτυξιακή και προοδευτική συνάρτηση με το παιδί. Φυσικά, για παιδαγωγικούς λόγους η επιβράβευση θα ασκείται και από τους δύο γονείς, ισομερώς.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από τη φροντίδα και την τρυφερότητα και των δύο γονιών τους. Τα παιδιά ήδη από τη βρεφική ηλικία αφουγκράζονται την στάση των γονέων τους και δομούν την προσωπικότητά τους βάσει των ερεθισμάτων, των οποίων λαμβάνουν.
Πως μαθαίνω στο παιδί μου να είναι υπεύθυνο;
Άμεσα συνδεδεμένο με την ωριμότητα είναι το ζήτημα της ευθύνης. Ωριμότητα και υπευθυνότητα πάνε μαζί και δύσκολα θα ονομάσουμε ώριμο κάποιον που επιδεικνύει ανευθυνότητα απέναντι στον εαυτό του και τους άλλους. H υπευθυνότητα όμως αποκτάται σταδιακά,όταν κάποιος έχει την ευκαιρία να αναλαμβάνει ευθύνες. Επί παραδείγματι, θα μπορούσατε να ζητήσετε από το παιδί να σκεφτεί μια αιτία ή ένα αποτέλεσμα για ορισμένες καταστάσεις, π.χ. όταν βγει να παίξει στη βροχή να σκεφτεί ότι μπορεί να αρρωστήσει και να απέχει από το παιχνίδι για κάποιο χρονικό διάστημα (Rachel Robertson).
Ακόμα, μια πολύ συνηθισμένη τακτική είναι να του αναθέσετε υποχρεώσεις γύρω από τις αρμοδιότητες του και τα υπάρχοντα του, για παράδειγμα να συμμαζέψει το δωμάτιο του πριν να κοιμηθεί. Η τάξη στο χώρο του παιδιού και η οργάνωση είναι πολιτική που αυτόματα βοηθά το παιδί να συνηθίσει να έχει την ευθύνη του χώρου του. Συνεχίζοντας, κρατώντας τις υποσχέσεις σας και τηρώντας τα λόγια σας είναι ένας πολύ ώριμος τρόπος να δίνετε το καλό παράδειγμα στο παιδί σας και να του διδάσκεται με απτό τρόπο την υπευθυνότητα. Εν κατακλείδι, οι ευθύνες ωριμάζουν τα παιδιά.
Τα παιδιά είναι πανέξυπνα και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά. Για αυτό το λόγο, μεγαλώνοντας λαμβάνουν πολλές περισσότερες πρωτοβουλίες και επιδιώκουν να τους αναθέτουμε ευθύνες, για να μας το αποδείξουν. Μην χάνετε αυτή την ευκαιρία, βοηθώντας το παιδί σας να γίνει ανεξάρτητο και αυτόνομο στο βαθμό που του επιτρέπει η ηλικία του.
Μια διδακτική ιστορία
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να παραθέσω ένα μύθο του Αισώπου, ο οποίος περιγράφει ακριβώς τα όσα ανέφερα, με ένα πολύ όμορφο και «εύπεπτο» τρόπο: «Κάποτε ένα μικρό παιδί έκλεψε από τον συμμαθητή του την κασετίνα του. Την έφερε στο σπίτι του και με πολλή χαρά την έδειξε στη μητέρα του. Εκείνη, όχι μόνο δεν το μάλωσε, αλλά ούτε συμβούλεψε το παιδί της πως αυτό που έκανε δεν ήταν σωστό. Μάλιστα, το επαίνεσε για την πράξη του. Πέρασαν λίγες ημέρες και το παιδί έφερε στο σπίτι το πανωφόρι ενός συμμαθητή του. Η μητέρα του το δέχτηκε με χαρά. Είχαν οικονομικές δυσκολίες και το πανωφόρι ήταν ό,τι έπρεπε για το γιο της. Θα ζεσταινόταν καλά το χειμώνα. Το μικρό παιδί μεγάλωνε και μαζί μεγάλωνε και η όρεξή του να κλέβει. Έκλεβε φρούτα από τον μανάβη, έκλεβε πράγματα από την αγορά, έκλεβε ό,τι του άρεσε από τα σχολικά είδη των συμμαθητών του. Κι όταν έγινε ένας δυνατός νέος άρχισε να μπαίνει στα σπίτια των συγχωριανών του και να κλέβει χωρίς δισταγμό ό,τι πολύτιμο έβρισκε. Κάποια φορά όμως τον έπιασαν επ΄ αυτοφώρω, την ώρα που έβγαινε από το σπίτι μιας ηλικιωμένης που μόλις είχε ληστέψει. Σε όλο το χωριό μαθεύτηκε το νέο. Οι αστυνόμοι τού πέρασαν τις χειροπέδες και τον οδήγησαν στο δικαστή. Έξω από το δικαστήριο είχε μαζευτεί κόσμος πολύς. Ήρθε και η μητέρα του νεαρού και φώναζε δυνατά πως ο γιος της είναι αθώος και διαμαρτυρόταν που τον κρατούσαν δεμένο. Πριν μπει στο δικαστήριο ο γιος της φώναξε: «Μάνα, θέλω κάτι να σου πω! Πριν δεκαπέντε χρόνια, όταν ακόμη ήμουν ένα εξάχρονο παιδί και δεν ήξερα ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό σε αυτόν τον κόσμο, πήρα κρυφά την κασετίνα του φίλου μου και την έφερα στο σπίτι. Σου την έδειξα και εσύ χάρηκες και επιδοκίμασες την πράξη μου. Δεν είπες κουβέντα για να με συμβουλέψεις. Δεν μου είπες τότε τι έπρεπε να κάνω. Κι ύστερα αυτό συνεχίστηκε με όσα αντικείμενα έκλεβα. Αν με μάλωνες τότε, στην αρχή, δεν θα έφτανα σήμερα δεμένος μπροστά στο δικαστήριο»(Πεμπτουσία, 2013).
Αυτή η σοφή ιστορία μας διδάσκει, ότι οι γονείς βρίσκονται στη ζωή του παιδιού για να φροντίζουν για την αγωγή του και τη διαπαιδαγώγησή του. Οι γονείς πρέπει να νουθετούν και να συμβουλεύουν το παιδί, ώστε να δώσουν τα εφόδια στο παιδί να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί με υγιή τρόπο.
Πως μαθαίνω να γίνομαι γονιός;
Ολοκληρώνοντας, η ανατροφή των παιδιών είναι ένα πολιοπτικό και πολυεπίπεδο θέμα. Είναι άκρως λογικό να γίνονται λάθη μέσα από την προσπάθεια των γονέων να ανταπεξέλθουν σε αυτόν τον πολυεστιακό ρόλο.
Οι γονείς μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία τους πως να περνούν τα κατάλληλα μηνύματα στο παιδί, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, ώστε να μην υπάρχουν διφορούμενα νοήματα και παρεξηγήσεις.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι ο άνθρωπος μπορεί να εκπαιδεύεται από τη νεαρή ηλικία για το πως να μάθει να λειτουργεί ως γονέας. Μέσα από εκπαιδευτικά σεμινάρια και συνεδρίες με ειδικούς επαγγελματίες ο άνθρωπος καταρτίζεται και ενημερώνεται στο μελλοντικό ρόλο του γονέα.
Επιπλέον, απαραίτητο είναι να σημειωθεί ότι οι σύντροφοι οι οποίοι θέλουν να αποκτήσουν παιδί πρέπει να διευθετούν καίρια ζητήματα για το παιδί τους πριν από την απόφαση τους για τη δημιουργία οικογένειας. Αρκετά συχνά συμβαίνει το παιδί να βγάζει στην επιφάνεια "υποθαλάσσια" προβλήματα του ζευγαριού, τα οποία μέχρι εκείνη την στιγμή δεν έχουν λυθεί. Η κυριαρχία του ενός συζύγου στον άλλον ή ο συνεχής αγώνας για μια "νίκη" μέσα στη συντροφική σχέση, είναι σοβαρά ζητήματα που καθρεφτίζονται στα ζευγάρια μετά την απόκτηση παιδιού, μέσα στα πλαίσια της διαχείρισης των νέων ρόλων τους.
Εν κατακλείδι, ο γονέας μπορεί να ενημερώνεται και να προλαμβάνει ανεπιθύμητες καταστάσεις ή πιθανά ερωτήματα που προκύπτουν κατά την ανατροφή των παιδιών. Αυτή είναι μία συνεχής προσπάθεια, η οποία δεν τελειώνει ποτέ, ανεξάρτητα από την ηλικία του γονέα και του παιδιού. Μέσα από την πλούσια βιβλιογραφία και το ανεκτίμητο έργο διάφορων φορέων και ειδικών συμβούλων ο γονιός συνεχώς εξελίσσεται και εμπλουτίζει τον πνευματικό του ορίζοντα για το υπέροχο ταξίδι της γονικής φροντίδας. Μην ξεχνάμε, ότι το όμορφο αυτό έργο δεν χρειάζεται να αναγκαστεί κανένας να το κάνει, αν πρώτα ο ίδιος δεν το θέλει και δεν το επιδιώκει με όλη του τη δύναμη.
Η σχέση με το παιδί μας ξεκινά, χτίζεται, μεγαλώνει και εξελίσσεται όταν εμείς το επιλέξουμε και με τον τρόπο που οι ίδιοι τη σηματοδοτούμε.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
2ο Πανελλήνιο Συνέδριο «ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ», «Η Οικογένεια εκπαιδεύεται… δια βίου», 8 – 10 Νοεμβρίου 2012, Metropolitan Hotel, Αθήνα.
Πεμπτουσία, «Το παιδί που έκλεβε κι η μάνα που δεν τιμωρούσε», 20 Φεβρουαρίου 2013, http://www.pemptousia.gr/2013/02/47506/.
Σιμέλα Κολαγκελέ, «Όρια και πειθαρχία», με τη συνεργασία της Αναστασίας Φρόντζου - Χρηστίδη,
«imommy το παιδί μου κι εγώ», http://www.imommy.gr/nipia/psychologia/article/87/oria-kai-peitharxia/.
Rachel Robertson, «Bright Horizons Family Solutions in Watertown».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο αυτό για τις " ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΓΟΝΙΟΣ” * της Κοινωνιολόγου Έλενας Βράιλα, Εθελόντρια ειδικός στο κέντρο στήριξης οικογενειακών σχέσεων του Συλλόγου ΓΟΝ.ΙΣ Δημοσιεύεται πρώτη φορά ΣΗΜΕΡΑ 5-5-2014 κατόπιν αδείας της συγγραφέως.
Ευχαριστούμε θερμά την εθελόντρια μας για την συνεργασία.
