Οι αγχώδεις διαταραχές δεν είναι μόνο μία πάθηση, αλλά μία ομάδα παθήσεων οι
οποίες χαρακτηρίζονται από επίμονα αισθήματα υψηλού βαθμού άγχους και
υπερβολικής έντασης.

  Πολλά παιδιά εκδηλώνουν άγχος ή φόβους κατά την πορεία της ανάπτυξης τους. Το
κάθε παιδί βιώνει διαφορετικά το άγχος. Σε περίπτωση όμως που το άγχος είναι πολύ
έντονο, δεν έχει λειτουργικό χαρακτήρα και παρεμποδίζει την ομαλή προσαρμογή του
παιδιού με ποικίλες ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, τότε χρειάζεται να διερευνηθεί η
ύπαρξη μιας αγχώδους διαταραχής. Τα παιδιά που έχουν μια αγχώδη διαταραχή είναι
ανήσυχα και δεν μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά στην καθημερινότητά τους.
Το διαζύγιο είναι ένας παράγοντας που δημιουργεί στα παιδιά αγχώδεις διαταραχές
αλλά και άλλες επιπτώσεις, όπως για παράδειγμα:

 Απουσίες στο σχολείο ή δυσκολία των παιδιών να τελειώσουν το σχολείο
 Ασθενείς σχέσεις με τους συμμαθητές
 Χαμηλή αυτοπεποίθηση

  Η διαταραχή αυτή μπορεί να οφείλεται σε μια μεγάλη αγωνία που έχουν τα παιδιά για
το μέλλον τους. Ένα επικείμενο διαζύγιο των γονιών, μια σημαντική αλλαγή στη ζωή
τους, η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, μπορεί να επιφέρουν μεγάλη αγωνία στα
παιδιά για το τι ακολουθεί στο μέλλον.

Κάποιες από τις διαταραχές άγχους που εκδηλώνονται στα παιδιά, είναι:

  Διαταραχή άγχους αποχωρισμού: Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας λόγω του ότι
βρίσκονται σε μικρή ηλικία, είναι φυσιολογικό να βιώνουν κάποιο βαθμό άγχους σε
περιπτώσεις απομάκρυνσης από τους γονείς ή από τα άτομα με τα οποία είναι
προσκολλημένα. Σε περίπτωση όμως που το παιδί βιώνει έντονο άγχος σε υπερβολική
ένταση και εκδηλώνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες, τότε μπορεί να αποτελεί ένδειξη
της διαταραχής άγχους του αποχωρισμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλά παιδιά να
μην θέλουν να πηγαίνουν σχολείο ή και ακόμα νομίζουν ότι δεν θα μπορέσουν να
ξαναβρεθούν με τους γονείς τους.

Κοινωνική αγχώδης διαταραχή: Βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι ο
έντονος φόβος που βιώνει το παιδί σε μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις. Η
κοινωνική κατάσταση μπορεί να προκαλεί τέτοιο άγχος σε σημείο που μπορεί να το
οδηγήσει σε κρίση πανικού. Τα παιδιά εκείνα δεν έχουν αυτοπεποίθηση για τον εαυτό
τους και μπορεί ακόμα να απομονώνονται στο σπίτι τους αποφεύγοντας έτσι άλλα
άτομα.

Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Τα παιδιά στην διαταραχή αυτή έχουν υπερβολικό
και ανεξέλεγκτο άγχος, το οποίο πηγάζει από διάφορες δραστηριότητες ή γεγονότα.
Όπως για παράδειγμα μπορεί να έχουν έντονο άγχος για τους βαθμούς στο σχολείο ή
για κάποια οικογενειακά θέματα, όπου δημιουργεί στα παιδιά νευρικότητα, νιώθουν
μεγάλη ένταση και μπορεί να παραπονεθούν ακόμη και για στομαχόπονους (Calicchio,
2021).

Τα παιδιά χωρισμένων γονέων έχουν προβλήματα συμπεριφοράς και επικοινωνίας.
Έχουν μεγαλύτερη επιθετικότητα, αντικοινωνικές συμπεριφορές και πιο
προβληματικές σχέσεις με τους γονείς τους. Τα παιδιά που βιώνουν το διαζύγιο σε
νεότερες ηλικίες είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν προβλήματα.

Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας πιστεύουν ότι οι ενήλικες έχουν
τον έλεγχο για τα πάντα. Από την στιγμή που μαθαίνουν για το διαζύγιο, έχουν
εκρήξεις θυμού, στεναχωριούνται διότι βλέπουν ότι ο ένας από τους δύο γονείς λείπει
από το σπίτι και δεν το βλέπει καθημερινά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να
πιστεύουν ότι οι γονείς τα εγκαταλείπουν και δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι
η μαμά και ο μπαμπάς δεν θα ζουν πλέον μαζί.

Εν συνέχεια, τα παιδιά της σχολικής ηλικίας σκέφτονται συνεχώς το διαζύγιο των γονιών
τους, εκφράζουν θλίψη, νευρικότητα, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στα μαθήματά
τους και σε άλλα πράγματα που έχουν να κάνουν. Επίσης, δεν δέχονται το οριστικό
διαζύγιο και σκέφτονται έντονα την επανένωση των γονιών τους.

Τέλος, τα παιδιά της προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας βιώνουν απογοήτευση, θυμό
και μπορεί να χρησιμοποιούν την άρνηση ως μηχανισμό άμυνας οπού απομονώνονται
και προτιμούν να βγαίνουν με τις παρέες τους εκτός σπιτιού. Μετά την ανακοίνωση του
διαζυγίου το παιδί νιώθει ότι δεν μπορεί να στηριχτεί πουθενά, νιώθει ξεκρέμαστο,
λιγότερο προστατευμένο αλλά και μόνο (Wallerstein & Blakeslee, 2005).

Σύμφωνα με τους Wallerstein, Corbin και Lewis (1988) υποστηρίζουν ότι οι αντιδράσεις
των μικρότερων παιδιών στο διαζύγιο των γονέων τους επηρεάζονται από τις γνωστικές
και κοινωνικές τους ικανότητες, αλλά και από την εξάρτηση από τους γονείς τους. Η
έλλειψη γνωστικής ωριμότητας καθιστά τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας λιγότερο
ικανά να καταλάβουν και να εκτιμήσουν τις διαστάσεις του διαζυγίου. Επίσης,
κατηγορούν τους εαυτούς τους για το διαζύγιο των γονέων τους και καταλαμβάνονται
από τον φόβο της εγκατάλειψης και της απόρριψης. Έτσι, οι γονείς που είχαν πάρει
διαζύγιο ήταν πολύ πιθανό να εμπιστευτούν τα προβλήματα τους στα μεγαλύτερα
παιδιά, με τα οποία είχαν συναισθηματική προσέγγιση απ’ ότι με τα μικρότερα.
Επιπλέον, πίστευαν ότι τα μεγαλύτερα παιδιά εξαιτίας της συναισθηματικής και
γνωστικής ωριμότητάς τους βρίσκονταν σε θέση να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν
την κάθε πληροφορία που τους έδιναν. Ωστόσο, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας
είναι πιο ευάλωτα στην αρχή του διαζυγίου καθώς επιφέρει διάφορες συγκρούσεις
(Μπουχέλου, 2008).

Το διαζύγιο επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη σχέση των γονέων και οι διαζευγμένοι
σύζυγοι πρέπει να διαχωρίσουν τον συζυγικό τους ρόλο από τον γονεϊκό. Οι δύο γονείς
πρέπει να συνεχίσουν και μετά το διαζύγιο να ανταποκρίνονται στις ευθύνες αλλά και
σε διάφορες υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει απέναντι στα παιδιά τους. Με αυτόν
τον τρόπο οι δύο πρώην σύζυγοι θα πρέπει να αφήσουν τις μεταξύ τους διαμάχες, να
μοιράζονται τις ευθύνες της ανατροφής των παιδιών τους, να συζητάνε για τα παιδιά
τους και να θέτουν κοινούς στόχους για τη σωστή διαπαιδαγώγηση αλλά και για την
υγιή ψυχική ανάπτυξη αυτών.

Αντίθετα, αν οι δύο γονείς δεν σ υνεργάζονται μεταξύ τους και δεν υπάρχει η κατάλληλη
επικοινωνία σε θέματα που αφορούν τα παιδιά, τότε ο γονέας που έχει την επιμέλεια
μπορεί να αντιμετωπίσει συναισθηματικές και οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες
αργότερα θα μειώσουν την ικανότητα του να παρέχει την κατάλληλη υποστήριξη στο
παιδί (Μπουχέλου, 2008).

Σύμφωνα με το Βρετανικό οργανισμό Cafcass, ο οποίος προσφέρει υπηρεσίες
Συμβουλευτικής και Υποστήριξης σε παιδιά και οικογενειακά δικαστήρια, όταν τα
παιδιά βιώνουν τον χωρισμό των γονιών τους, έχουν ποικίλα αρνητικά συναισθήματα
και παράλληλα περνάνε περιόδους δυστυχίας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Ωστόσο, οι
γονείς εάν ανησυχούν για το πως νιώθει το παιδί τους μετά το διαζύγιο μπορούν να
αφιερώσουν λίγο χρόνο για να μιλήσουν μαζί του, να μάθουν το πως νιώθει και να το
καθησυχάσουν ότι δεν φταίει για τον χωρισμό. Τα παιδιά δεν είναι σε θέση να
κατανοήσουν πλήρως την έννοια του διαζυγίου, νιώθουν μπερδεμένα και βγάζουν
επιθετικότητα στο παιχνίδι τους αλλά και στη συμπεριφορά τους. Για αυτό το λόγο, οι
γονείς πρέπει να είναι κοντά στο παιδί για ότι χρειαστεί και σε περίπτωση που το παιδί
θέσει κάποιο ερώτημα καλό θα ήταν ο γονιός να απαντήσει με τέτοιο τρόπο ώστε να
καθησυχάσει το παιδί του και να μην του δίνει ψεύτικες ελπίδες.
Τέλος, είναι σημαντικό να διαβεβαιώσουν οι γονείς τα παιδιά ότι ο ρόλος τους ως γονείς
δεν θα αλλάξει, τα συναισθήματα αγάπης και φροντίδας απέναντί τους θα
παραμείνουν ίδια και για οτιδήποτε χρειαστούν θα είναι πάντα δίπλα τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Wallerstein J. & Blakeslee S. (2005) Ελιασά Ν. (Επιμ.) Παιδιά και διαζύγιο.
Εκδόσεις Μίνωας.
Calicchio S. (2021). Ψυχολογία του παιδιού και αναπτυξιακές διαταραχές: τι είναι
και πως λειτουργούν.
Μπουχέλου Μ. (2008). Ο αντίκτυπος των ενδοοικογενειακών σχέσεων μετά το
διαζύγιο στο αίσθημα εγκλωβισμού και στην αντιστροφή ρόλων των εφήβων με
τους γονείς τους.
Child Development Institute, ‘’Anxiety Disorders in Children and Adolescents’’,
https://childdevelopmentinfo.com/child-
psychology/anxiety_disorders_in_children/#ixzz3EJmykopW
Cafcass ‘’Supporting your children through divorce and separation’’
https://www.cafcass.gov.uk/grown-ups/parents-and-carers/divorce-and-
separation/parenting-together/supporting-your-children-through-divorce-and-
separation/
Cafcass ‘’Coping with your child’s reactions’’ https://www.cafcass.gov.uk/grown-
ups/parents-and-carers/divorce-and-separation/parenting-together/support-for-
parents/coping-with-your-childs-reactions/
Embrace Multicultural Mental Health. (2019) ‘’Τι είναι η αγχώδης διαταραχή’’
https://embracementalhealth.org.au/sites/default/files/2019-
04/Greek_anxiety.pdf