Το τέλος ενός γάμου αποτελεί μια τεράστια απόφαση, με συνέπειες σε όλα τα μέλη της οικογένειας: τους συντρόφους, τα παιδιά αλλά και το κοντινό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Πολλοί από αυτούς που βρίσκονται τώρα ή έχουν περάσει από τη διαδικασία της σκέψης για το αν πρέπει να χωρίσουν ή όχι, περιγράφουν την αγωνία και την κουραστική προσπάθεια προκειμένου να καταλήξουν στη «σωστή» απόφαση. Περιγράφουν τη διαδικασία αυτή σαν ένα διαρκές «ναι-όχι», ένα μπερδεμένο μίγμα αισιόδοξων και απαισιόδοξων σκέψεων σχετικά με την κατάσταση και την προοπτική του γάμου τους.
Και είναι αλήθεια ότι η διαδικασία της απόφασης για διαζύγιο θέτει τον κάθε σύντροφο σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη κατάσταση, όπου προσπαθεί να μαντέψει και να αξιολογήσει σε ποια από τα υποθετικά μελλοντικά ενδεχόμενα θα αισθάνεται καλύτερα. Όπως έχει παρατηρηθεί στην έρευνα και την κλινική εμπειρία, τα άτομα σε αυτή τη φάση αναζητούν μια βεβαιότητα, μια σιγουριά ότι αυτό που επιλέγουν είναι το καλύτερο. Επιθυμούν μια εξασφάλιση ότι το μέλλον που επιλέγουν είναι το ευτυχέστερο. Πολλοί παντρεμένοι που σκέφτονται το αν θα παραμείνουν στο γάμο ή αν θα χωρίσουν δηλώνουν ότι τους λείπει η αυτοπεποίθηση να πραγματοποιήσουν την απόφασή τους. Κάτι βέβαια που σχετίζεται με την έλλειψη σιγουριάς για την ορθότητα της απόφασης. Άλλωστε αν κάποιος ήταν σίγουρος ότι η κατεύθυνση που ακολουθεί θα τον βγάλει σε έναν καλύτερο προορισμό θα είχε τη δύναμη να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες τις διαδρομής. Όταν δεν είναι βέβαιος για το που πάει, τότε το κάθε εμπόδιο προσθέτει αμφιβολίες και δεύτερες σκέψεις και σπρώχνει το άτομο πίσω στην αφετηρία. Να διευκρινιστεί εδώ, πως ο προορισμός δεν είναι απαραίτητα το διαζύγιο. Ακόμη και η απόφαση για στήριξη του γάμου απαιτεί μια σειρά προσπαθειών που συχνά είναι περισσότερες και μεγαλύτερες σε σχέση με το διαζύγιο.
Πραγματικά, πώς να πάρει κανείς εύκολα και γρήγορα μια απόφαση όταν μεταξύ άλλων έχει να σκεφτεί και τα αποτελέσματα που θα έχει στα παιδιά, στα οικονομικά, στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική του ζωή;
Πώς να ζυγίσει τη σημασία του κάθε τομέα της ζωής του;
Πώς να διαλέξει ανάμεσα σε αυτό που θεωρεί καλό για τον ίδιο και αυτό που θεωρείται καλό για τα παιδιά;
Πώς να επιλέξει –εκτός των άλλων- και την κατάλληλη χρονική στιγμή;
Γι αυτό πολλές φορές παρατηρούμε στη συμβουλευτική υποστήριξη, άτομα να έρχονται στη μια συνεδρία αποφασισμένα να χωρίσουν και την επόμενη, αποφασισμένα να σώσουν το γάμο τους. Όπως συχνά βλέπουμε άτομα που παραπονιούνται ότι ο/η σύντροφός τους είναι ο χειρότερος/η και ακόμη και στην ίδια συνεδρία να δηλώνουν ότι παίρνουν θετικά στοιχεία από τη σχέση τους.
Αυτοί που επεξεργάζονται τη σκέψη του διαζυγίου, είναι επίσης πιθανό να θεωρούν ότι το να παραμείνουν τώρα παντρεμένοι, είναι κάτι που μπορεί να αναθεωρηθεί και να αλλάξει στο μέλλον –εφόσον το επιθυμούν. Αντίθετα, η επιλογή του διαζυγίου φαντάζει σαν μια οριστική επιλογή χωρίς επιστροφή, κάτι που κάνει την απόφαση αυτή πιο δύσκολη.
Μέσα στα παραπάνω, επιδρά και ο παράγοντας χρόνος. Έρχονται στιγμές και ειδικά σε συμβολικές ημερομηνίες –όπως η αρχή του χρόνου- που το άτομο συνειδητοποιεί ότι πέρασε ένα ακόμη έτος σε μια σχέση που δεν το ικανοποιεί. Νιώθει να μετανιώνει που δεν έχει κάνει κάτι για να το αλλάξει. Ταυτόχρονα μπορεί να συνυπάρχει ο φόβος ότι αν επιλέξει να χωρίσει μπορεί μετά από μερικά χρόνια να μετανιώσει και να εύχεται να γυρνούσε πίσω ο χρόνος.
Πως μπορεί να βοηθηθεί κάποιος που βρίσκεται σε μια τέτοια διαδικασία.
Όταν κάποιος βρίσκεται σε μια τέτοια φάση προβληματισμού πολλές φορές ζητάει τη συμβουλή και την υποστήριξη των γύρω του ή ενός ειδικού. Ψάχνει να βρει την έξοδο από μια κατάσταση εσωτερικής και εξωτερικής πάλης, όσο πιο σύντομα και όσο πιο σίγουρα γίνεται. Όμως το γρήγορα και το σίγουρα είναι μια απαίτηση κάπως μη ρεαλιστική. Σπάνια συμβαίνει να αποφασίσει κάποιος πολύ σύντομα να χωρίσει και να μην έχει καμία αμφιβολία επ’ αυτού. Αυτό συνήθως συνοδεύεται από κάποια σοκαριστικά γεγονότα, όπως π.χ. σωματική βία, τα οποία ξεπερνούν απότομα και κατά πολύ τα όρια αντοχής και δεν αφήνουν περιθώριο για αμφιβολίες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο προβληματισμός και οι αλληλοσυγκρουόμενες σκέψεις κρατάνε αρκετά. Είναι αναμενόμενο. Όπως είναι λογικό να αποζητά το άτομο σιγουριά και επιβεβαίωση.
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κάνει το άτομο είναι αποδεχτεί ακριβώς αυτήν την αργή διαδικασία με τα πολλά «πάνω-κάτω» και «μπρος-πίσω».
«Δεν είσαι έτοιμος να αποφασίσεις ή δεν είσαι έτοιμος να υλοποιήσεις κάποια απόφαση. Και απλά αυτό είναι. Και περιγράφει μόνο αυτή τη στιγμή. Δεν προεξοφλεί το μέλλον σου, ούτε σε χαρακτηρίζει.»
Η μεγαλύτερη βοήθεια για ένα άτομο που σκέφτεται το διαζύγιο είναι η ενθάρρυνση να επιτρέψει στον εαυτό του, το χρόνο που χρειάζεται για να καταλήξει σε κάτι που είναι ξεκάθαρο. Επίσης να επιτρέψει στον εαυτό του, χωρίς ενοχές, τις συχνές μεταβολές άποψης.
«Είναι όμορφο που σήμερα αισθάνεσαι καλά με το/τη σύντροφό σου. Και είναι οκ που πριν από μια βδομάδα τον/την έβριζες και ήθελες να φύγεις. Έτσι είναι η σχέση σου αυτή την περίοδο.»
Επίσης, χρειάζεται να αποδεχτεί ότι κάνεις δε μπορεί να του εξασφαλίσει ότι μια απόφαση είναι η σωστή. Οι φίλοι και οι συγγενείς ενδεχομένως να τον σπρώξουν προς μία κατεύθυνση ανάλογα με τις δικές τους πεποιθήσεις και εμπειρίες. Από την άλλη, δεν υπάρχει φυσικά η δυνατότητα να ζήσει κάποιος όλες τις πιθανές ζωές του και μετά να γυρίσει και να επιλέξει την πιο καλή.
Το να παντρευτεί ή να χωρίσει κάποιος είναι μια απόφαση με ρίσκο, που βασίζεται στις προβλέψεις που μπορεί να κάνει στην παρούσα στιγμή. Άρα για να ανακουφιστεί κάπως το άτομο πρέπει να δει ως δεδομένη αυτή τη σχετική αβεβαιότητα.
Αυτές είναι κατευθύνσεις που αφορούν το πώς βιώνει το άτομο εσωτερικά τον προβληματισμό. Προορίζονται να δείξουν πως μπορεί να ανακουφιστεί έστω και για λίγο μέσα σε μία δύσκολη και πιεστική περίοδο. Δεν περιγράφουν κάποια πρακτική αλλαγή συμπεριφοράς, ούτε σχετίζονται άμεσα με τρίτους. Άλλωστε, η εξωτερική αλλαγή συνήθως ακολουθεί και προϋποθέτει την εσωτερική.
Γιώργος Σταμούλος
Msc Συνθετική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία
